تعریف رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان به زبان ساده

شاید شما هم هنگام مطالعه کاتالوگ محصولات، مقالات علمی و یا حتی مجلات و روزنامه ها، زیاد به کلمات “رادیکال های آزاد” و یا ” آنتی اکسیدان” برخورد کرده باشید، اما آنتی اکسیدان و رادیکال آراد چیست؟ و چه تاثیری روی پوست می گذارند؟

رادیکال های آزاد

اتم ها توسط الکترون احاطه می گردند که به صورت لایه لایه دور اتم می چرخد، هر لایه یا پوسته باید با تعداد مشخصی الکترون پر شود. هنگامی که لایه اول از الکترون پر شد، الکترون ها شروع به پر کردن لایه های بعدی می کنند.

در واقع رادیکال آزاد به اتم یا مولکولی گفته می شود که در آخرین لایه خود، یک یا چند الکترون کم داشته باشد.

برای مثال اگر اتم را به عنوان سالن سینما در نظر بگیریم، هسته اتم پرده سینما می باشد و لایه هایی که در بالا توضیح دادیم ردیف های صندلی هستند، الکترون ها به ترتیب هر ردیف صندلی را پر می کنند (هر ردیف دارای تعداد مشخصی صندلی است) وقتی ردیف اول پر شد، نوبت به ردیف و دوم و به همین ترتیب باقی ردیف ها می گردد.

اگر در ردیف آخر صندلی ها از الکترون پر نشود، اتم به شکل ناپایدار باقی می ماند و برای رسیدن به پایداری پیوند برقرار می کند و از دیگر اتم ها الکترون می گیرد.

رایج ترین نوع رادیکال آزاد اتم های اکسیژن است؛ اکسیژن وقتی وارد بدن می شود به دو اتم مجزا تبدیل می شود که به دنبال دریافت الکترون و رسیدن به پایداری می باشد و در واقع تبدیل به الکترون آزاد می گردد.

افزایش رادیکال های آزاد و به تبع آن تخریب سلولی باعث ایجاد “تنش اکسیداتیو” می شود، که منجر به تخریب پروتئین ها، لیپید ها و نوکلئو اسید ها می گردد.

رادیکال های آزاد نه تنها در هوایی که تنفس می کنیم بلکه در غذایی که می خوریم و آبی که می نوشیم نیز حضور دارند؛ و با گذشت زمان باعث از بین رفتن سلول های بدن می گردند، با افزایش سن بدن توانایی خود را برای مقابله با رادیکال های آزاد از دست می دهد و اینجاست که اثر آن ها چندین برابر می گردد.

رادیکال های آزاد باعث ایجاد بیماری های مختلفی در بدن می گردند از جمله:

• بیماری های عصبی مانند آلزایمر و زوال عقل
• گرفتگی عروق و بیماری های قلبی
• اختلالات خود ایمنی مانند انواع سرطان ها
• آب مروارید و کاهش بینایی چشم ها
• از بین رفتن خاصیت ارتجاعی پوست و ایجاد چین و چروک
• سفیدی و ریزش مو
• دیابت و بیماری های ژنتیکی و …

اما عوامل تشدید کننده رادیکال های آزاد کدامند؟

اگر چه رادیکال های آزاد به طور طبیعی در هوا و بدن وجود دارند، اما عواملی که تولید آن ها را تسریع می کنند عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• غذاهای سرخ شده
• قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمایی و سمی مانند آفت کش ها و آلودگی هوا

آنتی اکسیدان چیست؟

آنتی اکسیدان یا خنثی کنندگان رادیکال های آزاد، مولکلول های ناپایداری (یک یا چند مولکول اضافه دارند)  هستند که بدن به عنوان واکنش و دفاع در مقابل رادیکال های آزاد تولید می کند.

آنتی اکسیدان ها کمبود الکترون رادیکال های آزاد را تامین کرده و از این طریق باعث خنثی سازی اثر آن ها می گردد و باعث محافظت بدن در مقابل رادیکال های آزاد می شود.

به طور کلی دو نوع آنتی اکسیدان وجود دارد:

درون زا: توسط بدن تولید می گردد

برون زا: خارج از بدن تامین می گردد.

آنتی اکسیدان هایی که خارج از بدن تامین می گردند عبارتند از :

ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن، کوآنزیم Q10، لیکوپن، لوتئین، سلنیوم، منگنز و …

منابع غذایی آنتی اکسیدان

انار یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدان است، به طور کلی میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان هستند، البته باید دقت داشته باشید که آنتی اکسیدان ها انواع متفاوتی دارند و بهتر است رژیم غذایی متنوعی داشته باشید

ویتامین A: محصولات لبنی و تخم مرغ

ویتامین C: بیشتر میوه ها و سبزیجات به ویژه انواع توت ها، پرتقال، فلفل دلمه ای

ویتامین E: آجیل، دانه ها، آفتابگردان و سایر روغن های گیاهی، سبزیجات برگ دار و سبز

بتاکاروتن: میوه ها و سبزیجات با رنگ روشن مانند هویج، نخود فرنگی، اسفناج و انبه

لیکوپن: میوه ها و سبزیجات صورتی و قرمز از جمله هندوانه و گوجه فرنگی

لوتئین: سبزیجات برگ سبز، ذرت، پاپایا و پرتقال

سلنیوم: برنج، ذرت، گندم و سایر غلات کامل، آجیل، تخم مرغ، پنیر و حبوبات

این نکته را فراموش نکنید که می توانید برای تامین آنتی اکسیدان مورد نیاز پوست از محصولات موضعی مانند انواع کرم های مرطوب کننده (بخصوص آن هایی که حاوی ویتامین E و یا C هستند)، سرم ها  و … استفاده کنید.